Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa pełni ważną rolę w zapewnieniu wysokiej jakości materiału szkółkarskiego, a nadzór nad całym procesem - od wytwarzania, przez ocenę, aż po obrót - jest gwarancją zgodności z obowiązującymi przepisami prawa.
Nikogo nie trzeba przekonywać, że założenie uprawy sadowniczej (sad owocowy, plantacja krzewów owocowych czy plantacja truskawek) z materiału szkółkarskiego spełniającego wymagania jakościowe i zdrowotne to podstawowy warunek gwarantujący sukces w produkcji owoców, a tym samym źródłem dochodu wielu gospodarstw. Zanim jednak poznamy tegoroczne wyniki, spójrzmy na kluczowe dane z ubiegłego roku.
Materiał kategorii kwalifikowany i elitarny
W 2024 roku PIORiN dokonała oceny 475,6 ha upraw kwalifikowanego i elitarnego materiału szkółkarskiego roślin sadowniczych. Urzędowa ocena polowa została przeprowadzona w 191 gospodarstwach szkółkarskich.
Produkcją materiału szkółkarskiego zajmowało się 1077 gospodarstw. Spośród nich, 24 gospodarstwa wytwarzały wyłącznie materiał kwalifikowany, 167 gospodarstw produkowało materiał kwalifikowany i CAC, a 886 gospodarstw wyłącznie materiał CAC. Do przodujących województw w produkcji materiału szkółkarskiego należą lubelskie, mazowieckie oraz podkarpackie.
Największą powierzchnię wśród ocenianych rodzajów materiału szkółkarskiego zajmują szkółki drzewek owocowych – 194,4 ha (40,9%), plantacje podkładek wegetatywnych – 93,3 ha (19,6%) oraz plantacje sadzonek truskawek – 77,9 ha (16,4%).
W 2024 r. produkcja drzewek kwalifikowanych wyniosła około 6,3 mln sztuk, co w porównaniu do 2023 r. stanowi spadek o 15,5%.
W ostatnich latach jabłoń domowa zajmuje największą pozycję w produkcji drzewek owocowych, stanowiąc niemal 70% całej produkcji. Asortyment odmian jabłoni był bardzo zróżnicowany i liczył 72 odmiany. Od lat największą popularnością wśród szkółkarzy cieszą się:
⦁ Golden Delicious i jego mutanty (Golden Delicious Reinders, Camspur),
⦁ Gala i jego mutanty (Gala Must, Gala Schnico),
⦁ Szampion i jego mutanty (Szampion Reno, Szampion Arno, Reno 2) oraz
⦁ Idared i jego czerwone mutanty (Najdared, Idaredest).
Wymienione grupy odmian stanowiły 50,5% całej produkcji kwalifikowanych drzewek jabłoni.
Produkcja kwalifikowanych krzewów jagodowych (agrest, borówka wysoka, jeżyna, malina, porzeczka biała, porzeczka czarna i porzeczka czerwona) w roku 2024 wyniosła ponad 9 mln sztuk – w porównaniu z rokiem 2023 produkcja krzewów spadła o 23,6%. Największy udział w produkcji kwalifikowanych krzewów stanowią porzeczka czarna, malina oraz borówka wysoka.
Kwalifikowane sadzonki truskawek w roku 2024 wyprodukowano w liczbie ok. 48 mln sztuk – w porównaniu z rokiem 2023 odnotowano spadek o 37,5%.
Materiał szkółkarski CAC
Alternatywą dla kwalifikowanego lub elitarnego materiału szkółkarskiego jest wykorzystanie materiału CAC, którego udział z roku na rok wzrasta. W 2024 roku produkcja materiału szkółkarskiego CAC drzewek owocowych była zlokalizowana na 633,2 ha, na której wytworzono nieco ponad 28,1 mln sztuk drzewek. Drzewka jabłoni wyprodukowane w liczbie około 14 mln sztuk stanowiły 50,5% całkowitej liczby drzewek CAC.
Liczba zakwalifikowanych drzewek owocowych i materiału CAC w skali całego kraju, w latach 2015-2024, została przedstawiona na wykresie 1.
Produkcja krzewów jagodowych CAC w 2024 roku wyniosła 42,2 mln i była niższa o 9,5% w porównaniu z rokiem 2023. Liczbę sadzonek krzewów jagodowych wytworzonych w kategorii CAC w latach 2015-2024 przedstawia wykres nr 2.
Najwięcej materiału CAC wyprodukowano w województwach: podkarpackim, lubelskim i mazowieckim.
Wysokiej jakości materiał szkółkarski, wolny od agrofagów, z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym zapewnia lepsze przyjęcie po posadzeniu, szybszy rozwój rośliny oraz wyższą odporność na stresy biotyczne oraz abiotyczne, co realnie wpływa na wyższy plon materiału sadowniczego.
Wykres 1 Liczba drzewek owocowych kwalifikowanych i CAC wyprodukowanych w latach 2015-2024
Wykres 2 Liczba sadzonek krzewów jagodowych wytworzonych w kategorii CAC w latach 2015-2024źródło / wykresy: PIORiN
Najnowsze komentarze