W dniu 24 lutego 2016 roku w Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie odbyła sie konferencja p.t.: "Jabłkowe problemy - sposoby rozwiązania". Głównym celem tej konferencji było naświetlenie aktualnych problemów w produkcji i eksporcie jabłek z propozycjami ich rozwiązania oraz problemów jakich można się spodziewać w najbliższych latach. Wielu uczestników wyrażała pogląd, że ta konferencja dała wiele do myślenia. Wybrałem trzy ważne problemy nad którymi warto się dobrze zastanowić i wyciągnąć odpowiednie wnioski.
W kraju ciągle rosną zbiory jabłek. W 2006 roku wyniosły 2.3 mln ton, a w ostatnich dwóch latach 3.8 mln ton. W najbliższych latach mogą wzrosnąć do 4.5 mln ton, a przy bardzo korzystnych warunkach pogodowych nawet do 5.0 mln ton. Ten wzrost zbiorów jest efektem stale rosnącej powierzchni nowych nasadzeń i poprawy poziomu intensywności produkcji jabłek. Za kilka lat potrzeby mogą maksymalnie wynieść: jabłek deserowych do 2.0 mln ton, a przemysłowych około 2.3 mln ton. Tak wysokie potrzeby jabłek deserowych będą tylko wtedy, jeśli ich eksport wyniesie 1.2 - 1.3 mln ton w tym co najmniej 600 tyś. ton do krajów Wschodniej Europy.
Inny problem to znacząca poprawa jakości jabłek i powiększenie uprawy odmian poszukiwanych w kraju i zagranicą. Moim zdaniem, grozi nam permanentna nadprodukcja jabłek z niskimi cenami skupu. Aby zagospodarować wszystkie jabłka po opłacalnych cenach wystarczą zbiory około 3.0 mln ton, w tym do 1.8 mln ton wysokiej jakości i wartości (odmiany). Rozwój uprawy jabłoni w kraju będzie nadal ściśle zależał od wielkości eksportu jabłek do krajów Wschodniej Europy, zwłaszcza do Rosji. To są problemy, które budzą niepokój i dają wiele do myślenia.
Drugi ważny problem to wielkość powierzchni sadu jabłoniowego w gospodarstwie. W Polsce dominują sady z powierzchnią do 5 hektarów. Podobnie było 20 - 30 lat temu w krajach Zachodniej Europy. Dziś odgrywają tam marginalną rolę w produkcji jabłek. Z powodów ekonomicznych dominują sady z powierzchnią 20 - 20 hektarów. W większych sadach osiąga się wyższe plony wysokiej jakości przy niższych kosztach jednostkowych, łatwiejszy jest zbyt jabłek. Podobnie może być w naszej produkcji jabłek. Warto podkreślić, ze nie łatwe będzie powiększanie powierzchni sadu jabłoniowego.
Kolejny problem godny dużej uwagi, zwłaszcza dla producentów z sadami z powierzchnią do 5 hektarów. Jaka może być przyszłość dla takich gospodarstw. Może być przez podniesienie poziomu intensywności produkcji, czyli plony około 50 ton z hektara z udziałem jabłek wysokiej jakości od 70 do 80 % i wartościowych odmian z członkostwem w grupie producentów. Inna możliwość, zamienić uprawę jabłoni na inne gatunki drzew owocowych lub roślin jagodowych. Wreszcie, szukania dodatkowych lub nowych źródeł dochodu. Obawiam się, że taką decyzją podejmą młode osoby.
Jest prowincja we Włoszech, południowy Tyrol, gdzie w 5-cio hektarowych gospodarstwach osiąga się wysokie dochody wystarczające na dobry poziom życia rodziny. Ale przy plonach 80 ton z hektara, bardzo wysokim udziałem jabłek wysokiej jakości i odmian poszukiwanych na rynku krajowym i zagranicznym. Gdyby u nas osiągano podobne wyniki produkcyjne, wystarczałaby powierzchnia około 5 hektarów
Wreszcie trzeci bardzo ważny problem, opłacalność produkcji jabłek. Czy i w jakich warunkach może być opłacalna produkcja w najbliższych latach. Ten problem. daje szczególnie dużo myślenia, nie tylko producentom jabłek.
W sadach z wysokim poziomem produkcji (50 ton/ha,70-80 % wysokiej jakości, poszukiwanych odmian),koszty całkowite mogą być w granicach 45.000 - 55.000 zł/ha,w tym 50 % koszty bezpośrednie ( wydatki na produkcję jabłek) .
Wtedy koszty jednostkowe będą się wahały od 0.9 do 1.1 zł/kg. Poziom cen skupu będzie bardzo zależał od odmiany.Za jabłka wysokiej jakości odmian Gala, RedJonaprince i inne koloru czerwonego można się jesienią spodziewać około 1.3 zł/kg ,odmian dwukolorowych 1.1 zł/kg, w tym odmiany Idared do 0.8 zł/kg. W sadach z plonem 50 ton/ha, jabłek wysokiej jakości, wartości dochódu czystego może się wahać od 10.000 do 20.000 zł/ha, a przy plonie 60 ton/ha od 23.000 do 33.000 zł/ha. Dochód czysty z 10 hektarowego w pełni owocowania drzew wyniesie przy plonie 50 ton/ha 100.000 do 200.000 zł, a przy plonie 60 ton/ha 230.000 d0 330.000 zł. Na razie nie ma u nas gospodarstw z większą powierzchnią tylko z odmianami wysokiej wartości., ale warto do takich sadów dążyć, gdyż jest to możliwe i konieczne. W sadach z podobnymi plonami ale z odmianami dwukolorowymi, niższej wartości, dochód czysty, przy plonie 50 ton/ha, może się wahać od 0 do 10.000 zł/ha, przy plonie 60 ton od 11.000 do 21.000 zł/ha. Przy plonie 50 ton/ha i powierzchni 10 ha uzyskany dochód czysty pozwala tylko na bardzo skromny poziom życia rodziny.
Produkcja odmiany Idared może być opłacalna przy plonach powyżej 70 ton/ha dobrej jakości jabłek. Inaczej może być w gospodarstwach z sadami o powierzchni do 5 hektarów. We większości takich sadach plony wahają się od 30 do najwyżej 40 ton z hektara, jabłka są średnie jakości i odmiany o niższej wartości. Przy całkowitych kosztach w granicach 35.000 do 40.000 zł/ha produkcja jest nie opłacalna. To będzie głównym powód rezygnacji z produkcji jabłek i szukania innych źródeł dochodu. Tylko przy uwzględnieniu samych kosztów bezpośrednich ( wydatki), nadwyżka może wynieść 15.000 do najwyżej 20.000 zł/ha. W 5-cio hektarowym gospodarstwie 75.000 do 100.000 zł.
Na powodzenie w produkcji duży wpływ mają warunki pogodowe, a na produkcję i dochodowość tzw. czynnik ludzki, czyli producent jabłek. W przyszłości towarowa produkcja jabłek będzie dla profesjonalistów. Na dobre wyniki w produkcji i eksporcie jabłek, największe szansy będą miały osoby o wysokim poziomie wiedzy fachowej, przedsiębiorczości i innowacyjności oraz uczciwości i pokory. Którzy będą na bieżąco śledzili nowe rozwiązania i wyzwania, zarówno w produkcji i eksporcie jabłek i szybko je wdrażali bądź uwzględniali w swoim gospodarstwie. Którzy nie będą " stali w miejscu ".Tacy producenci z wysokim poziomem produkcji jabłek, mogą być spokojni o przyszłość swoją i rodziny.
Prof.dr hab.Eberhard Makosz
Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych,Lublin
Najnowsze komentarze