Wiele chorób drzew owocowych należy zwalczać wczesną wiosną, zanim jeszcze rozwiną się liście. Są to najczęściej zabiegi profilaktyczne, których przeoczenie może doprowadzić do silnego rozwoju chorób w okresie dalszej wegetacji. Dlatego też wiosną dokładnie przyglądajmy się roślinom. Im prędzej zauważymy niepokojące objawy, tym większa szansa na szybkie zwalczenie ich przyczyny.
Kiedy rozpocząć fungicydową ochronę sadu?
Przedwiośnie to jest ten czas kiedy należy pomyśleć i zaplanować ochronę drzew owocowych przed chorobami. To o tej porze roku wykonuje się najważniejsze zabiegi opryskiwania drzew owocowych, które zapobiegną pojawianiu się chorób oraz w znacznym stopniu ograniczą ich rozwój w okresie wegetacji. Jeśli pogoda pozwala, to wiosenne opryski drzew owocowych rozpoczyna się już pod koniec lutego lub na początku marca, przed pojawieniem się liści. Temperatura powietrza powinna wynosić powyżej 6-7°C. Termin poszczególnych zabiegów należy dostosować do warunków pogodowych oraz fazy rozwoju roślin, gdyż zarówno oprysk wykonany zbyt wcześnie, jak i przeprowadzony zbyt późno, nie będzie skuteczny. Nie da się wyznaczyć dokładnej, stałej daty poszczególnych oprysków, gdyż co roku termin może się różnić w zależności od pogody, która znacząco wpływa na tempo wegetacji roślin. Dlatego też należy posługiwać się fazami rozwoju drzew owocowych i stosować się do zaleceń ochrony roślin.
Jakie choroby mogą atakować drzewa owocowe w okresie bezlistnym?
Wraz z nadejściem wiosny, gdy znacząco zaczyna wzrastać temperatura powietrza, drzewa gwałtownie przyspieszają swoją wegetację. Jednocześnie jest to czas sprzyjający rozwojowi zarodników grzybów, które mogą infekować rośliny. Jabłonie oraz grusze bardzo często, szczególnie przy wilgotnej pogodzie, atakowane są przez parcha jabłoni i gruszy oraz zarazę ogniową – groźną chorobę bakteryjną wywoływaną przez bakterię Erwinia amylovora. Inną ważną chorobą, która szczególnie mocno atakuje morele i wiśnie, jest brunatna zgnilizna drzew pestkowych, która powoduje zamieranie i usychanie całych gałązek. Groźna jest także kędzierzawość liści brzoskwiń, której objawem są charakterystyczne deformacje i pęcherze na liściach, przyczyniające się do znacznego osłabienia drzew. Często występuje także rak drzew owocowych, który szczególnie atakuje drzewa zaniedbane i takie, których rany po cięciu nie zostały zabezpieczone odpowiednimi środkami.
Parch jabłoni wczesną wiosną – lustracje sadów podstawą w ustalaniu terminów zabiegów
Wilgotna i ciepła pogoda sprzyja rozwojowi parcha. W związku z tym, że w zwalczaniu parcha ważna jest właściwa ocena zagrożenia, warto przeprowadzić lustracje sadów, by nie spóźnić się z zabiegami profilaktycznymi.
Parch jabłoni wciąż pozostaje najgroźniejszą chorobą jabłoni. Skuteczne zwalczanie parcha jabłoni jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o powodzeniu w produkcji jabłek. W okresie wiosennym, w warunkach wysokiej wilgotności powietrza i częstych opadów deszczu, może dochodzić do infekcji pierwotnych już od najwcześniejszych faz rozwojowych jabłoni. Wiosenne infekcje pierwotne, związane ze wzmożonym dojrzewaniem zarodników workowych, to najtrudniejszy okres w ochronie jabłoni przed parchem. Ponadto decydują one o nasileniu występowania choroby w dalszej części sezonu wegetacyjnego. Często zdarza się, że w okresie wczesnowiosennym, z powodu obficie padających deszczy, nie uda się wykonać zabiegów w czasie infekcji pierwotnych. Może wówczas dojść do porażenia grzybem i pierwsze objawy choroby wystąpią już na przełomie kwietnia i maja. Trzeba pamiętać, że już po wystąpieniu objawów parcha skuteczność dalszej chemicznej ochrony w zwalczaniu grzyba Venturia inaequalis jest znacznie niższa.
Lustracje sadów należy rozpocząć w lutym lub tuż na początku marca, aby sprawdzić, jak dużo owocników się wykształciło i jak postępuje proces ich rozwoju. Zgodnie z metodykami Integrowanej Ochrony: lustracje należy wykonać na około 15 losowo wybranych drzewach na kwaterze jabłoni. Dokładne obserwacje (raz na 2 tygodnie), powinny być prowadzone w okresie infekcji pierwotnych przede wszystkim na kwaterach odmian podatnych i różniących się rozwojem wegetatywnym. W czasie lustracji należy przeglądać liście, ogonki liściowe, szypułki owocowe i zawiązki owocowe. W sytuacji dużego zagrożenia parchem, zwłaszcza na podatnych odmianach jabłoni (Cortland, Golden Delicious), pierwszy zabieg zapobiegawczy należy rozpocząć już w fazie nabrzmiewania pąków, przed wysiewem zarodników workowych, opryskując drzewa fungicydami miedziowymi, wykonując w tym czasie jeden lub dwa zabiegi – aż do fazy pękania pąków
Wczesnowiosenny zabieg decyduje niejednokrotnie o skuteczności ochrony w całym sezonie wegetacyjnym. Dobrze przeprowadzona w tym czasie ochrona przed parchem jabłoni pozwala zwykle na ograniczenie liczby zabiegów w dalszej części sezonu wegetacyjnego.
Zaraza ogniowa wciąż groźna
Wiosną, w czasie nabrzmiewania pąków, bakterie Erwinia amylovora wywołujące zarazę ogniową uaktywniają się i szybko namnażają. Sprzyja temu zwłaszcza ciepła i wilgotna pogoda. Największe zagrożenie występuje w okresie kwitnienia drzew i wzrostu pędów. Należy w tym okresie zintensyfikować lustracje sadów, gdyż niedługo mogą pojawić się objawy choroby. Szczególnie zagrożone są sady, w których zaraza ogniowa występowała już w ubiegłym roku. Objawy choroby mogą wystąpić na wszystkich nadziemnych częściach drzewa. Porażone kwiaty ulegają zgorzeli, gwałtownie zamierają i brunatnieją. Nekroza z kwiatów przenosi się na gałęzie. Porażone liście i zielone części pędów więdną i czernieją.
W rejonach o dużym zagrożeniu chorobą nie powinno się uprawiać wrażliwych odmian jabłoni, takich jak: Celeste, Dalili, Idared i mutanty, Jonagold i mutanty, Szampion i mutanty, Gloster i mutanty, Pinova, oraz gruszy: Bonkreta Williamsa, General Leclerc, Faworytka, Isolda, Konferencja. Jeśli stopień porażenia drzewa w sadzie nie jest zbyt wysoki, porażone pędy powinny być wycięte lub wyłamane z około 30-centymetrowym zapasem pozornie zdrowej części. Narzędzia do cięcia powinny być zdezynfekowane w denaturacie lub 3-procentowym roztworze lizolu. Wycinanie najlepiej wykonywać w suchy, słoneczny dzień. Wycięte gałęzie lub całe drzewa powinny zostać spalone. W rejonach częstego występowania choroby należy ograniczyć nawożenie azotowe. W razie potrzeby zwiększyć o około 25% dawkę nawozów potasowych i lekko zakwasić glebę (do pH 5,5-6,5). W okresie nabrzmiewania pąków należy wykonać opryskiwania jednym z preparatów miedziowych (dużą ilością cieczy). W rejonach zagrożonych zabieg taki powinien być powtórzony podczas pękania pąków oraz w pełni kwitnienia.
Kędzierzawość liści brzoskwiń – nie spóźnić się z pierwszym zabiegiem
Kędzierzawość liści brzoskwiń występuje powszechnie we wszystkich rejonach uprawy brzoskwini. Jest to jedna z najgroźniejszych i bardzo trudnych do zwalczania chorób grzybowych brzoskwiń i moreli. Występuje powszechnie i co roku, więc trzeba się liczyć z dużym ryzykiem infekowania drzew.
W sprzyjających warunkach do infekcji pierwotnych zarodnikami grzyba może dojść bardzo wcześnie, już w okresie bezlistnym. Liście zakażane są w bardzo wczesnych fazach rozwoju, gdy znajdują się jeszcze w nabrzmiewających pąkach. Kilka wilgotnych i ciepłych dni wiosną decyduje o nasileniu infekcji. Dlatego też wszelkie zabiegi ochronne powinny zostać wykonane bardzo wczesną wiosną, zanim jeszcze nastąpi etap nabrzmiewania pąków. W pełni wegetacji nie dochodzi już do infekcji wtórnych. Wszelkie próby zapobiegania chorobie po pękaniu pąków i wykształceniu się liści są już spóźnione i nie dają żadnych rezultatów.
Kędzierzawość liści brzoskwiń można zniszczyć jednym prawidłowo wykonanym zabiegiem. Opryskiwanie drzew należy wykonać pod koniec okresu spoczynku, koniecznie przed nabrzmiewaniem pąków, zanim kiełkujące zarodniki zainfekują listki w pąkach. W praktyce najlepsze wyniki daje opryskiwanie brzoskwiń w pierwszy ciepły dzień przedwiośnia, gdy temperatura przekroczy 10°C. Brzoskwinie można też opryskiwać w cieplejsze zimowe dni, tj. nawet w lutym i na początku marca, pamiętając jednakże, by temperatura była sprzyjająca zapoczątkowaniu infekcji. W trakcie przedwiośnia, w okresach zimowych ociepleń, najskuteczniejsze zwalczanie kędzierzawości liści brzoskwiń daje opryskiwanie drzew Miedzianem 50 WP lub Miedzianem Extra 350 SC. Jednakże w przypadku chłodnej i wilgotnej wiosny jeden zabieg może okazać się niewystarczający, wówczas trzeba wykonać kolejne zabiegi stosując, np. preparaty oparte na dodynie.
Uwaga na raka bakteryjnego
W sadach czereśniowych i wiśniowych, ale także na drzewach moreli i brzoskwiń może wystąpić, jak co roku, rak bakteryjny. Choroba, choć trochę zapomniana, wciąż daje o sobie znać i może powodować ogromne szkody w sadach. Pierwsze objawy choroby można zaobserwować już na przedwiośniu. Rozpoczynający się proces nabrzmiewania pąków – w przypadku porażenia bakterią – zostaje zahamowany. Pąki takie zasychają i przez pewien czas pozostają zaschnięte na pędach. W dalszej części sezonu objawy porażenia rakiem bakteryjnym można zaobserwować na liściach i owocach. Początkowo widoczne są na nich uwodnione plamy, które potem na liściach brunatnieją, a na owocach czernieją i zasychają. Najniebezpieczniejsze w tej chorobie jest jednak porażenie zdrewniałych pędów, którego objawem mogą być rozległe zrakowacenia i nekrozy. Często towarzyszą im charakterystyczne wycieki gumy. Rak bakteryjny stanowi duże zagrożenie, kiedy obniżona jest odporność drzew, np. wskutek uszkodzeń mrozowych, przymrozków wiosennych oraz w przypadku wystąpienia na drzewach jakichkolwiek ran. Szczególnie podatne na raka bakteryjnego są wiśnie odmiany Nefris i Wanda, oraz czereśnie odmiany Van, Rainier, Hedelfińska.
W zwalczaniu raka bakteryjnego ważna jest profilaktyka rozumiana jako wycinanie porażonych konarów, czyszczenie i zabezpieczanie ran. Prawidłowo wykonywane lustracje pozwalają na ocenę stanu zagrożenia poszczególnych kwater drzew przez chorobę i są podstawą do podjęcia decyzji odnośnie stosowania zabiegów chemicznych.
Najlepszą skuteczność w zwalczaniu raka bakteryjnego drzew owocowych daje opryskiwanie drzew Miedzianem w wyższej z zalecanych dawek w okresie nabrzmiewania pąków i opadania liści: 3,0 kg/ha (Miedzian 50 WP) lub 3,0 l/ha (Miedzian Extra 350 SC), oraz w niższej dawce w fazie kwitnienia i wzrostu owoców: 1,5 kg/ha lub 1,5 l/ha.
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych – poważna choroba wiśni
Jedną z najgroźniejszych chorób wiśni jest brunatna zgnilizna drzew pestkowych tzw. monilioza. Choroba występuje powszechnie, niekiedy w bardzo dużym nasileniu. Najwrażliwszą odmianą jest Northstar, na której – w wyniku infekcji kwiatów – może dochodzić nawet do zamierania 70-80% pędów. W niektóre lata silnie uszkodzone mogą być również inne odmiany, w tym także Kelleris i Łutówka. Grzyb zimuje na porażonych, martwych kwiatostanach, pędach i zmumifikowanych owocach, które najczęściej pozostają w koronie drzewa. Tworzące się na nich zarodniki konidialne stanowią źródło infekcji dla rozwijających się kwiatów. Masowym infekcjom sprzyja wilgotna i ciepła pogoda w okresie kwitnienia. Typowymi objawami choroby są gwałtownie brunatniejące i zamierające kwiaty. Z porażonych kwiatów grzyb przerasta do pędów, powodując charakterystyczne zamieranie wierzchołków pędów. U podstawy porażonych, martwych pędów widoczne są często wycieki gumy. Choroba może znacząco obniżyć wielkość i jakość plonów oraz negatywnie wpłynąć na żywotność drzew.
Ryzyko porażenia drzew można zminimalizować poprzez ograniczanie źródła infekcji: usuwanie porażonych roślin, porażonych owoców i pędów, wycinanie porażonych części koron i zabezpieczanie ran przed nowymi infekcjami, zapewnienie roślinom optymalnych warunków dla ich rozwoju, oraz wykorzystanie naturalnej odporności roślin. Kiedy niechemiczne metody ochrony przed moniliozą są zbyt mało skuteczne należy wykonać zabiegi chemicznymi środkami ochrony roślin.
Bardzo dobre działanie preparatów powierzchniowych, w tym miedziowych mogą znacząco zmienić takie czynniki jak opady deszczu. Przyjmuje się, że suma opadów 20-25 mm po opryskaniu roślin zmywa całkowicie ochronną powłokę, co zmusza do powtórzenia zabiegu. Jednym ze sposobów na zwiększenie retencji stosowanego środka na powierzchni roślin jest dodatek do cieczy użytkowej substancji modyfikujących, np. preparatu Copper Grip w dawce 1,0 l/ha. Copper Grip poprawia równomierność pokrycia, zapewnia lepszą przyczepność cieczy roboczej na chronionych roślinach, przez co znacznie ogranicza jej straty podczas zabiegów wykonywanych w niekorzystnych warunkach pogodowych, zwłaszcza podczas padającego deszczu.
Pamiętajmy! Wilgotna i ciepła pogoda sprzyja rozwojowi zarodników grzybów. W związku z tym, że w zwalczaniu chorób grzybowych ważna jest właściwa ocena zagrożenia, dlatego warto przeprowadzić lustracje sadów, by nie spóźnić się z zabiegami profilaktycznymi.
Wczesnowiosenny oprysk drzew owocowych jest zabiegiem bardzo potrzebnym, gdyż często decyduje o skuteczności ochrony w całym sezonie wegetacyjnym. Dobrze przeprowadzona w tym czasie ochrona przed patogenami pozwala na ograniczenie liczby zabiegów w dalszej części sezonu wegetacyjnego.
Odpowiedzialny producent Synthos AGRO ostrzega: ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na stosowane zwroty i symbole ostrzegawcze umieszczone na etykietach produktów.
Autor: Małgorzata Dulska – Ekspert ŚOR Synthos AGRO
ARTYKUŁ REKLAMOWY
Najnowsze komentarze